თანბაქოს აღმოჩენა

   

როდესაც დავიწყეთ  პროექტზე მუშაობა პირველ რიგში დავინტერესდით თამბაქოს წარმოშობით, როდის და სად აღმოაჩინეს მცენარე, რომელმაც 21-ე საუკუნეში კაცობრიობის არსებობა დააყენა კითხვის ნიშნის ქვეშ. დავადგინეთ, რომ  ევროპაში  თამბაქო ამერიკიდან ქრისტეფორე კოლუმბმა შემოიტანა. ერთხელ კოლუმბი  აღმოჩნდა უცნობ კუნძულზე, დაინახა ველურები, რომელთაც კბილებით ეჭირათ ფოთლების კონა. მათთვის უცნობი მცენარე კვამლს გამოსცემდა. ველურებმა შესთავაზეს მოწევა, უარი  უნდობლობისა და მტრობის გამოვლინებლად მიიჩნიეს. კოლუმბმა თან წამოიღო გამხმარი "თამბაქოს" ფოთლების კონები და წამოიყვანა ამ ტომის რამდენიმე მწეველი.
 წითელლოყება ველურებმა ევროპელები გააოცეს, როცა საოცარი კვამლი გამოუშვეს 
პირიდან. ჟან ნიკომ, ყოფილმა ელჩმა დედოფალ ეკატერინე მედიჩის ესპანეთიდან 
საფრანგეთში საჩუქრად ჩამოუტანა თამბაქოს ფოთლები.


 1848  წელს ფრანგმა ქიმიკოსებმა თამბაქოში აღმოაჩინეს აქტიური ნივთიერება, რომელსაც ჟან ნიკოს საპატივსაცემოდ ნიკოტინი დაარქვეს, ნიკოტინი ერთ_ერთი სტიმულატორია, რომელიც აგზნების პროცესებს აძლიერებს, მას ძირითადათ ჭარბ წონიან ადამიანებს უნიშნავდნენ, რადგან ის იწვევს: უმადობას, უძილობასა და მომატებულ აქტივობას, ასევე ადამიანი გამოყავდა სტრესული მდგომარეობიდან.
 

     მხოლოდ 80 წლის შემდეგ დაამტკიცა ექიმმა ლეგარმა(საკუთარ თავზე ჩატარებული ექსპერიმენტის წყალობით)  თამბაქოს სამკურნალო ეფექტის მოჩვენებითობა. თამბაქოს მავნებლობის შესახებ კაცობრიობამ მხოლოდ გასული საუკუნის 50_იან წლებში შეიტყო. მანამდე კი ექიმებსაც არ ეპარებოდათ ეჭვი, რომ თამბაქო სრულიად უვნებელი იყო. გაირკვა რომ თამბაქო შეიცავს ძლიერ ტოკსიკურ ნივთიერებებს კერძოდ:

•  1. სტეარინის მჟავა_ სანთლის ცვილი
•  2.ნაფტალინი_ინსექციტი  
•  3.ტოლუენი_ გამხსნელი
•  4.ნიკოტინი_ინსექტიციდი
•  5.ამონიუმი_ტუალეტის საწმენდი
•  6.მეთანოლი_რაკეტის საწვავი
•  7.კარბონ_მონოქსიდი_ბოლი
•  8.დარიშხანი_ შხამი
•  9.მეთანი_ბუნებრივი აირი
• 10.ძმარ მჟავა_ ძმარი
• 11.ბუტანი_ნავთობის აირი
• 12.კადმიუმი_აირი თუთიის მადანში
• 13.გექსამინი_ანტიბაქტერიული ნაერთი
•  14.საღებავი
•  15.წებო
•  16.ქაღალდი

          თამბაქომ დაიწყო ევროპაში მოგზაურობა. რუსეთში გავრცელდა პეტრე  პირველის მმართველობის დროს. მან უცხოელებისგან ისწავლა თამბაქოს მოწევა. მისი   მეფობის დროს გაჩნდა თამბაქოს ფაბრიკები.

         საქართველოში თამბაქო შემოვიდა XVII-XVIII საუკუნეების მიჯნაზე. პირველად იგი აფხაზეთში გააშენეს, შემდეგ  აჭარაში და ბოლოს აღმოსავლეთ საქართველოს რაიონებში, თამბაქოს საქართველოში თუთუნს უწოდებდნენ. თამბაქოს ფართოდ გავრცელებასთან დაკავშირებით გაიშალა სამეცნიერო მუშაობა, ალბათ მაშინ არავინ იცოდა, რამდენად მავნეა ეს ჩვევა.

მისი მოხმარებით დროთა განმავლობაში გიჩნდება:

1. ფერშეცვლილი თითები

  

  კუპრი, რომელიც არის თამბაქოს კვამლში, გროვდება თითებზე და ბრჩხილებზე რაც მას მოყვითალო, მოყავისფრო შეფერილობას აძლევს.

2.ნაოჭები.ნაადრევი დაბერება.

მოწევა ნაადრევად აბერებს კანს, ის აფერხებს ცილის სინთეზს და შლის A ვიტამინს სისხლის მიმოქცევის შემცირების ხარჯზე, ამიტომ მწეველთა კანი უფრო მშრალია, უხეში და დანაოჭებული, განსაკუთრებულად თვალებისა და ტუჩების გარშემო.




3. კანის კიბო.

მწეველებს ორჯერ მეტი შანსი აქვთ დაემართოთ კანის კიბო, რომელიც ტოვებს კანზე წითელ, ქერცლოვან ნაწიბურს.





                         კიბოს სტატისტიკა

               თამბაქოს კვამლში შემავალი 59 ელემენტი კარცენოგენულია ანუ იწვევს კიბოს.  მწეველებში 22_ჯერ მეტია რისკი იმისა,რომ განუვითარდეთ ფილტვის კიბო, ვიდრე არამწეველებში. გამოკვლევების მიხედვით: რაც უფრო დიდხანს ეწევა ადამიანი, მით მეტია რისკი, რომ განვითარდეს კიბოს სხვადასხვა სახეები, როგორიცაა: ცხვირის კიბო(2_ჯერ   მეტი), პირის, სანერწყვე ჯირკვლის და ხორხის (6_დან 27_ჯერ), ყელის (12_ჯერ) საყლაპავის (8-დან 10-ჯერ), ხახის (10-დან 18-ჯერ), კუჭის (2-დან 3-ჯერ), თირკმლის (5  ჯერ),  შარდის ბუშტის (3_ჯერ), სასქესო ორგანოს (2_დან 3_ჯერ), პანკრეასის (2_დან 5_ჯერ),  სწორი ნაწლავის (3_ჯერ) და ანუსის (5_დან 6_ჯერ). ზოგიერთი კვლევით  აღმოჩნდა კავშირი მოწევასა და  მკერდის კიბოს შორის.

4.ფსორიაზი

მწეველებში ორჯერ_სამჯერ მეტი რისკი არსებობს, რომ დაემართოთ ფსორიაზი, რომელიც არის კანის დაავადება. ამ დროს კანი ხდება აქერცვლადი და მისი განკურნება დღეს_ დღეობით ვერ ხერხდება.

5..კბილების დაკარგვა.
მოწევა მოქმედებს კბილის ბიოქიმიურ მდგომარეობაზე, ხელს უწყობს ქვების ჩამოყალიბებას   პერიოდონტიტის წარმოქმნასა და კბილების გაყვითლებას, რაც კბილების დაკარგვის რისკს   თითქმის ორჯერ ზრდის.


6.თმის ცვენა.  მოწევა ასუსტებს იმუნურ სისტემას, რის გამოც ორგანიზმი უფრო მგრძნობიარეა ისეთი დაავადებების მიმართ, როგორიცაა წითელი მგლურა, რომელიც იწვევს თმის ცვენას,  გამონაყარს სახეზე, თავისქალასა და ხელებზე.

7.თვალის დაავადება - კატარაქტა.

   მოწევა იწვევს ან აუარესებს თვალის პრობლემებს.მწეველებში 40%_ით მეტია რისკი კატარაქტის განვითარებისა (ანუ ბადურის შემღვრევა), რომელიც ბლოკირებას უკეთებს სინათლის სხივებს და შეიძლება მიგვიყვანოს სიბრმავემდე. მოწევა ორი გზით იწვევს მას, პირველი თვალის გარეგანი გაღიზიანებით, რომელსაც თამბაქოს კვამლი იწვევს და მეორე ფილტვებში ქიმიური ნივთიერებების გამოყოფით, რომელიც სისხლის ნაკადით მიედინება თვალისკენ.
   მოწევა ასევე ასოცირებულია თვალის ყვითელი ლაქის ასაკობრივ დეგენერაციასთან_ თვალის ბადურის ცენტრალური ნაწილის დაავადება, რომელიც არ იკურნება. ყვითელი ლაქა პასუხისმგებელია  თვალში ცენტრალური მხედველობის ფოკუსირებაზე, მაგალითად კითხვის, მანქანის მართვის, სახეების, ფერებისა და საგნების დანახვის შესაძლებლობაზე.



8.სმენის დაქვეითება.

მოწევა იწვევს ფოლაქების ჩალაგებას სისძარღვების კედლებში, ამით ქვეითდება შიდა ყურის სისხლით მომარაგება, რის შედეგადაც ქვეითდება სმენა და შეიძლება სმენა უფრო ადრე დაკარგონ, ამის გარდა შეიძლება ჩამოყალიბდეს შუა ყურის ინფექციური დაზიანება, რაც იწვევს მენინგიტსა და სახის დამბლას.

9.ფილტვის კიბო.

  მოწევა იწვევს ემფიზემას, ალვეოლების შეშუპებას და გასკდომას, რაც აქვეითებს ფილტვების მიერ ჟანგბადის შთანთქმის და ნახშიროჟანგის გამოყოფის უნარს.

10.გულის დაავადება.

მსოფლოში სიკვდილის ყოველი მესამე შემთხვევა გამოწვეულია
კარდიოვასკულარული (გულ_სისხლძარღვთა) დაავადებით. მოწევა არის ერთ_ერთი   ყველაზე დიდი რისკ_ფაქტორი კარდიოვასკულიარული დაავადებების განვითარებისა. განვითარებად ქვეყნებში ეს დაავადება წელიწადში 1.000.000_ზე მეტ ადამიანს კლავს,  განვითარებულში კი 600.000_სს.  მოწევა იწვევს გულისცემის გაძლიერებას, არტერიების შევიწროებასა და წნევის მომატებას, ასევე სტენოკარდიული შეტევებისა და ინფარქტის  განვითარების რისკი.